image/svg+xml

Hij liegt dat ie ba(r)st

Verhaal

Hij liegt dat ie ba(r)st

Plaatje bij verhaal: bast.jpg

Hij liegt dat ie ba(r)st

Op 10 augustus 1865 meldt koperslager Jan Bast zich op het gemeentehuis te Dedemsvaart om aangifte te doen van de geboorte van zijn zoon Jan, ter wereld gebracht door zijn echtenote Berendina Lugchies. Maar.... hij liegt dat ie ba(r)st.

Op 10 Augustus 1865 meldt de 52-jarige koperslager Jan Bast zich op het gemeentehuis te Dedemsvaart, gemeente Avereest, om aangifte te doen van de geboorte van zijn zoon Jan, 2 dagen eerder ter wereld gebracht door zijn echtgenote Berendina Loggies. Burgemeester Johannes Hendrikus van Barneveld, tevens ambtenaar der Burgelijke Stand, maakt de geboorte acte op en Jan Bast zet zijn handtekening, samen met de getuigen Mannus Dorgelo en Arend Compagne.

Mannus Dorgelo, bakker en winkelier, is in 1819 aan de Vaart geboren in het Arrierveld onder Ambt Ommen. In 1831 vestigt het gezin Dorgelo in Rheezerveen aan de vaart onder Ambt Hardenberg, waar op dat moment het eind van de Vaart ligt. Dit lezen we in de lijst van inwoners die in 1837 van Ambt Hardenberg bij Avereest zijn gevoegd. Mannus is in 1843 gehuwd met Alijda Bruins Slot en zij hebben in 1865 zeven kinderen in de leeftijd van 6 tot 21 jaar.

Arend Compagne, arbeider, is in 1812 in Wanneperveen geboren. In 1833 is hij met z'n tweede stiefvader en zijn moeder vanuit Nieuwleusen naar de nieuwe Vaart gekomen in het Rheezerveen, vlak bij de woning van veenbaas Hendrik van Haeringen. Eind 1836 trouwt hij met de in Avereest geboren Margje Thalen en zij hebben in 1865 vijf kinderen, die het huis al uit zijn.

Beide getuigen zouden heel goed moeten weten hoe het verhaal werkelijk in elkaar zit, maar ze zetten gewooon hun handtekening onder de geboorte acte van hun buurman Jan Bast...

Maar wat is er dan aan de hand?

Zes jaar later, op 14 juli 1871, meldt zich dezelfde Jan Bast wederom op het gemeentehuis bij burgemeester Jan Hendrik van Barneveld. Dit keer doet hij geen aangifte van geboorte, maar... hij komt trouwen met Beertje Logchies, de vrouw van wie hij in 1865 beweerde de echtgenoot te zijn. Uit de akte blijkt dat Jan Bast weduwnaar is van Femmegien Louis en dat Beertje Logchies de weduwe van Nicolaas Emmerik is.

Het wordt pas echt spannend als we de huwelijiksbijlagen bekijken, want daaruit blijkt dat Femmechien Louis, de eerste vrouw van Jan Bast, overleden is te Meppel op 17 september 1868, drie jaar nadat haar man zich in Dedemsvaart presenteerde als echtgenoot van Berendina Luggies...

Nog spannender wordt het als we vaststellen dat Nicolaas Emmerik, de eerste echtgenoot van Beertje Logchies, is overleden op 28 januari 1865, zes en een halve maand voordat zijn echtgenote het leven schenkt aan een gezonde zoon...

Normaal gesproken zal een ambtenaar van de Burgelijke Stand er in die omstandigheden van uitgaan dat de overleden echtgenoot de vader van het kind is. Dit komen we met enige regelmaat tegen in de registers van de Burgelijke Stand. Echter, de omstandigheden waren hier anders. Nicolaas Emmerik overleed binnen de poorten van de Ommerschans in zijn hoedanigheid van kolonist. Het ligt dus voor de hand dat hij gedetineerd was op het moment dat zijn vrouw in Dedemsvaart zwanger raakte.

Toch blijft het een vraag waarom Jan Bast zich bij de aangifte van zijn zoon "dapper" presenteerde als echtgenoot, in een tijd en een streek waarin buitenechtelijke kinderen aan de orde van de dag waren. Het zou natuurlijk het bedekken van schande kunnen zijn, maar weegt de schande van een buitenechtelijke relatie in 1865 minder zwaar dan de schande van een buitenechtelijk kind?

Het ligt meer voor de hand dat Jan Bast en Beertje Logchies zich, toen ze aan de Vaart kwamen wonen, aan de buren Dorgelo en Compagne hebben voorgesteld als echtelieden. En die leugen hebben ze dapper volgehouden bij de aangifte van hun zoon. Mede bepalend voor de validiteit van deze redenatie is het antwoord op de vraag: wanneer vestigde het stel zich aan de Vaart?
Onlangs zijn we begonnen met het volledig ontsluiten van het bevolkingsregister 1860-1870 van Avereest; een sterk staaltje van wanordelijke administratie. Ik hoop dat daarin dit tipje van de sluier wordt opgelicht.

Jan Bast en zijn vrouw Beertje Logchies leefden bijna dertig jaar samen aan de Vaart totdat Jan in 1894 op 79-jarige leeftijd overleed. Beertje Logchies overleed in 1906 te Slagharen, bijna 83 jaar oud. Hun zoon Jan Bast trouwde in Hardenberg in 1902 en overleed te Coevorden in 1947, 81 jaar oud. Als dit geen sterk verhaal is dan is het in elk geval een verhaal over een sterke familie.

Helmuth Rijnhart

bronnen:
http://www.genlias.nl
https://familysearch.org
http://www.genver.nl/
http://www.bonmama.nl/humo-gen/index.php

 

Trefwoorden:Dedemsvaart

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.